Odluka da Ana Trišić-Babić bude imenovana za v.d. predsjednika Republike Srpske, koju je donijela Narodna Skupština Republike Srpske na sjednici održanoj 18. 10. 2025. godine, sadrži u sebi dvije neustavnosti. Poručio je ovo profesor ustavnog prava Milan Blagojević, u autorskom tekstu za BN portal.
Jedna od njih, kaže Blagojević, odnosi se na to koga je Narodna skupština imenovala za v.d. predsjednika Republike, a druga se tiče jedne rečenice u toj odluci koja je, kaže, prošla potpuno nezapaženo tokom jučerašnje skupštinske rasprave.
Što se tiče dijela kojim je Narodna skupština odlučila da Anu-Trišić Babić imenuje za v.d. predsjednika Republike, dakle da tu funkciju obavlja osoba koja je svojevremeno radila za OHR kao njegov savjetnik, u tom dijelu odluka je suprotna Ustavu Republike Srpske. Naime, amandmanom XL tačka 3. tog ustava je propisano da, kad postoji predsjednik, on određuje koji će potpredsjednik da ga zamjenjuje u slučaju kada je spriječen da obavlja predsjedničku funkciju.
Pošto Republika Srpska nema predsjednika, jer je Miloradu Dodiku mandat na toj funkciji prestao 12. 6. 2025. godine na osnovu pravosnažne krivične osuđujuće presude, u takvoj situaciji se primjenjuje ista norma iz amandmana XL tačka 3 Ustava Republike Srpske, s jedinom razlikom što se umjesto riječi da predsjednik određuje koji ga potpredsjednik zamjenjuje u slučaju njegove spriječenosti, to određivanje vrši Narodna skupština, jer samo ona u tom trenutku ima najviši demokratski kapacitet i legitimitet.
Ali, ni Narodna skupština po Ustavu ne može imati više prava od onoga što je Ustav dao predsjedniku, da ga imamo, u situaciji kada je spriječen da obavlja tu funkciju, to jest ni Narodna skupština ne može, a da to bude ustavno, imenovati nekog trećeg da bude v.d. predsjednika, već i Narodna skupština može za to imenovati samo nekog od potpredsjednika – objašnjava Blagojević.
I zato je, tvrdi Blagojević, neustavna jučerašnja odluka Narodne skupštine da, i pored toga što Republika Srpska ima dva aktuelna potpredsjednika, za v.d. predsjednika imenuje sasvim treću osobu.
Iz istih razloga, bila je neustavna i ranija odluka te skupštine, kojom je Igor Radojičić bio određen da zamjenjuje predsjednika, umjesto da i tada za to bude određen jedan od tadašnjih potpredsjednika. Druga neustavnost jučerašnje odluke sadržana je u njenoj tački 2, u kojoj je rečeno da navodno “tom odlukom prestaje funkcija dosadašnjeg predsjednika Republike Srpske”.
Neustavnost citiranog dijela ogleda se u tome što po Izbornom zakonu BiH mandat predsjednika Republike Srpske, to jest ta funkcija, Miloradu Dodiku nije prestao donošenjem jučerašnje odluke Narodne skupštine, već mu je ta funkcija prestala danom pravosnažnosti osuđujuće krivične presude Suda BiH, kojom mu je izrečena mjera zabrane obavljanja funkcije predsjednika u trajanju od šest godina, a to je 12. 6. 2025. godine – ističe Blagojević.
Prema tome, kada zakon (u ovom slučaju Izborni zakon BiH), kaže on, propisuje da u ovakvim slučajevima funkcija predsjednika prestaje danom pravosnažnosti osuđujuće presude, onda to znači ne samo da ta posljedica nastupa u tom trenutku, bez obzira na to kada je ta presuda dostavljena onome na koga se odnosi, već znači i da Narodna skupština nema pravo da svojom odlukom određuje neki drugi datum kao datum prestanka funkcije predsjednika.
A ako to Narodna skupština ipak učini, takva njena odluka je suprotna Izbornom zakonu BiH, krši ga, čime krši i odluku CIK BiH o prestanku mandata Dodiku, u kojoj je takođe odlučeno da mu je mandat predsjednika prestao 12. 6. 2025. godine. U konačnom, takvom odlukom Narodne skupštine krši se i Ustav BiH, i to član 3.3b) tog ustava, kojim je propisana obaveza entiteta da se pridržavaju zakona i odluka institucija BiH, usljed čega je prekršen i princip vladavine prava, propisan članom 1. Ustava BiH. Tako je, dakle, po pravu. Ali ko ovdje mari za pravo i ko drži do toga? Niko, bitna je samo moć – zaključio je Blagojević.
