Ko je bio herceg Stjepan Vukčić Kosača, i zašto se danas Hercegovina zove baš tako? Hajde da zavirimo dublje u porodično stablo i intrigantnu prošlost jedne od najutjecajnijih plemićkih porodica srednjovjekovne Bosne i Hercegovine, porodice Kosača.
Korijeni ove plemićke loze sežu u 14. vijek, kada se u službi cara Dušana istakao Vuk Kosača. Kao nagradu za svoje ratne zasluge, Vuk je dobio posjede u okolini Rudina, u današnjoj istočnoj Bosni. Njegov sin Vlatko Vuković ubrzo postaje jedan od najznačajnijih vojvoda tadašnje Bosne. Bio je komandant bosanske vojske u slavnoj bitki na Kosovu 1389. godine i pobjednik u bitki kod Bileće protiv Osmanlija. Njegova hrabrost i diplomatska mudrost postavili su temelje moći ove dinastije.
Vlatkov nećak, Sandalj Hranić, nastavlja porodičnu ekspanziju. Kao veliki vojvoda Bosne, Sandalj širi utjecaj porodice duboko u Hum, današnju Hercegovinu, pa sve do Konavala. Nakon njegove smrti, porodičnu čast preuzima Stjepan Vukčić Kosača, najmoćniji član dinastije, koji uzima titulu ‘herceg od Svetog Save’. Upravo po toj tituli regija koju je kontrolisao kasnije dobija slavno ime Hercegovina.
Stjepan Vukčić Kosača imao je djecu koja su ostavila značajan trag u političkim i kulturnim tokovima Evrope i Osmanskog Carstva. Sa suprugom Jelenom Balšić imao je četvero djece, a njihova životna putanja govori o dubokim političkim previranjima tog vremena.
Njegova kćerka Katarina Kosača postaje kraljica Bosne 1446. god. udajom za kralja Tomaša Kotromanića. Po prelasku u katoličanstvo, Katarina se duboko vezuje za Rim i Vatikan. Nakon pada Bosne, završava u progonstvu i umire u Rimu, gdje joj i danas stoji nadgrobna ploča u crkvi Santa Maria in Aracoeli.
Osim kraljice Katarine, i druge žene iz porodice Kosača imale su značajne uloge u političkim savezima i diplomatiji. Njihove udaje bile su dio šire političke slike, a njihova moć nerijetko se manifestovala kroz kulturni i religijski utjecaj u različitim sredinama.
Stjepanov sin Vladislav Hercegović postaje veliki vojvoda i održava jake veze s Mletačkom republikom, dok je drugi sin, Vlatko Hercegović, poznat kao posljednji herceg iz dinastije, pokušavao održati nezavisnost svojih teritorija pred osmanskim naletom.
Najintrigantniji među njima bio je Ahmed-paša Hercegović, kršten kao Stjepan. Kao dijete odveden je u Osmansko Carstvo gdje postaje veliki vezir, admiral i zet sultana. Bio je most između kultura, pisao je poeziju na orijentalnom jeziku i ostao upamćen kao simbol prelaska iz jedne civilizacijske sfere u drugu.
Porodica Kosača nije bila samo vojna i politička sila, bila je kulturni most između različitih religija, naroda i carstava. Od pravoslavlja, preko katoličanstva do islama, pripadnici ove porodice su se, u skladu s vremenom, prilagođavali, preživljavali i ostajali utjecajni. Njihova imanja, gradovi i dvorci, od Blagaja do Stoca i danas su kulturno-historijski spomenici.
Nakon osmanske okupacije Hercegovine 1482. godine, dio potomaka seli u Mletačku republiku, gdje ostaju aktivni kroz razne plemićke i trgovačke djelatnosti.
Kosače su mnogo više od historijskog pojma, oni su simbol epohe u kojoj su plemstvo, vjera i politika bili isprepleteni u svakodnevnom životu. Njihovo porodično stablo, granato kroz dinastije, religije i carstva, ostaje jedan od najfascinantnijih fragmenata naše prošlosti.
I danas, u kvizu ‘Zabavno je znati’, njihova priča živi, kao izazov za znanje, ali i podsjetnik na bogatu historiju koju baštinimo.
