Naučnici su otkrili novi, izuzetno rijedak oblik dijabetesa koji se javlja isključivo kod novorođenčadi. Uzrok bolesti pronađen je u mutacijama gena TMEM167A, koje dovode do propadanja i konačnog uništenja beta ćelija gušterače odgovornih za proizvodnju inzulina, ključnog hormona u regulaciji šećera u krvi. Istraživanje je objavljeno u časopisu The Journal of Clinical Investigation.
Otkriće čini još značajnijim činjenica da pomenuti gen ima dvostruku ulogu, osim što utiče na funkciju gušterače, aktivan je i u mozgu, što dodatno pojašnjava složenost bolesti.
‘Sposobnost generiranja ćelija koje proizvode inzulin iz matičnih ćelija omogućila nam je proučavanje disfunkcije beta ćelija kod pacijenata s rijetkim oblicima, kao i drugim vrstama dijabetesa’, izjavila je dijabetologinja Miriam Cnop sa Slobodnog univerziteta u Bruxellesu. ‘Ovo je izvanredan model za proučavanje mehanizama bolesti i testiranje tretmana.’
Rijetki sindrom sa samo nekoliko zabilježenih slučajeva
Međunarodni tim stručnjaka analizirao je gene šestero beba kojima je prije navršene pola godine dijagnosticiran neonatalni dijabetes praćen mikrocefalijom. Kod petero djece istovremeno je bila prisutna i epilepsija.
Kombinacija simptoma poznata je pod nazivom MEDS sindrom (mikrocefalija, epilepsija i dijabetes) i izuzetno je rijetka, do sada je u svijetu zabilježeno tek jedanaest slučajeva.
Prije ovog istraživanja, sindrom je bio povezan sa mutacijama dva gena IER3IP1 i YIPF5. Da bi dijete razvilo MEDS, potrebno je da naslijedi po jednu mutaciju gena od oba roditelja.
Sekvenciranjem DNK sada je potvrđeno da i varijanta gena TMEM167A uzrokuje isti obrazac nasljeđivanja i dovodi do blokiranja lučenja inzulina, zbog čega je proglašen trećim genetskim uzročnikom ovog sindroma.
Šta se dešava unutar ćelija?
Kako bi bolje razumjeli proces nastanka bolesti, istraživači su uklonili gen iz ljudskih matičnih ćelija i zamijenili ga mutiranom verzijom dobijenom od jednog pacijenta. Potom su te ćelije usmjerene da se razviju u beta ćelije gušterače.
Rezultati su pokazali da, iako se ćelije normalno razvijaju, one ne funkcionišu kako bi trebalo. Pri izlaganju glukozi nisu otpuštale inzulin, a dodatni problem nastajao je u endoplazmatskom retikulumu organeli zaduženoj za prijenos materijala u ćeliji. Nemogućnost da se izbore s tim poremećajem dovodila je do njihovog odumiranja.
‘Pronalaženje promjena u DNK koje uzrokuju dijabetes kod beba daje nam jedinstven način da pronađemo gene koji igraju ključne uloge u stvaranju i izlučivanju inzulina’, pojasnila je molekularna genetičarka Elisa de Franco sa Univerziteta u Exeteru.
‘Otkriće specifičnih promjena u DNK koje uzrokuju ovu rijetku vrstu dijabetesa kod šestero djece dovelo nas je do razjašnjenja funkcije malo poznatog gena, TMEM167A, pokazujući kako on igra ključnu ulogu u izlučivanju inzulina’, zaključila je de Franco.
